Jongerenwerk draagt bij aan transformatiedoelen
Effectonderzoek onder 1579 jongeren tussen de 10 en 24 jaar toont aan dat jongerenwerk bijdraagt aan het realiseren van de transformatiedoelen van de Jeugdwet. Zo versterken kwetsbare jongeren dankzij het jongerenwerk hun eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden, verwijzen jongerenwerkers jongeren waar nodig door naar professionele hulp en draagt jongerenwerk eraan bij dat jongeren met zware problemen stabiel blijven. Dit longitudinale cohortonderzoek is uitgevoerd door het lectoraat Youth Spot ‐ Jongerenwerk van de Hogeschool van Amsterdam in samenwerking met elf jongerenwerkaanbieders in Nederland.
Het effectonderzoek laat zien dat inzet van jongerenwerk op drie manieren een bijdrage levert aan de transformatiedoelen die sinds de invoering van de Jeugdwet in 2015 gesteld zijn aan gemeenten:
1. Versterken van eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden. Het effectonderzoek toont aan dat jongeren die zes maanden of langer deelnemen aan het jongerenwerk omvangrijkere steun uit het sociale netwerk ontvangen, meer maatschappelijk participeren (waaronder vrijwilligerswerk), betere relationele vaardigheden hebben en een sterker gevoel van eigenwaarde hebben. Jongeren die drie jaar of langer deelnemen aan het jongerenwerk ervaren meer zelfregie en een sterker toekomstperspectief. Uit de bovenstaande bevindingen blijkt dat jongeren via het jongerenwerk eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden versterken.
2. Vinden van hulp via jongerenwerk Bijna één op de drie jongeren (33%) vindt in een periode van 16 maanden het jongerenloket, een dokter, hulpverlening of een wijkteam. Daarvan is bij twee derde sprake van beginnende of lichte problematiek. Een derde van deze groep kampt met zware problematiek. Ook geeft 22% van de totale groep aan dat het jongerenwerk betrokken is bij hen tijdens (toeleiding naar) een vorm van hulp. Naast hulp vindt 40% van de onderzochte jongeren via een jongerenwerker een (nieuwe) school, een stageplek of werk. Deze uitkomsten tonen aan dat het jongerenwerk jongeren toeleidt naar verschillende vormen van hulp en bijdraagt aan maatschappelijke participatie van jongeren.
3. Stabiel houden van jongeren met zware problemen. Jongeren met zware problemen blijven stabiel in het jongerenwerk. Dit geldt voor jongeren die hulpmijdend zijn, jongeren die op wachtlijsten staan en jongeren die (specialistische) hulp krijgen. Het onderzoek laat zien dat hun relationele vaardigheden, prosociaal gedrag, eigenwaarde, toekomstperspectief, zelfregie, sociaal netwerk en mate van participatie niet afnemen in een periode van 16 maanden. Ook ging deze groep gedurende de onderzoeksperiode minder stress ervaren. Jongerenwerk is dus van betekenis in het stabiliseren van jongeren met zware problemen, ongeacht de beschikbaarheid van (gespecialiseerde) hulp. Het jongerenwerk kent voor deze ondersteuning geen wachtlijst. Sinds de invoering van de Jeugdwet in 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor preventieve voorzieningen en de jeugdhulp. Het uitgangspunt is het lokale jeugdbeleid en de voorzieningen effectiever en efficiënter te maken.
Om dit te realiseren werken gemeenten aan: 1) meer preventie en uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en eigen mogelijkheden van jongeren en hun ouders, met inzet van hun sociale netwerk; 2) sneller de juiste hulp op maat bieden om zo dure gespecialiseerde hulp te verminderen; 3) demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren van de jeugdsector. Deze punten zijn bekend als transformatiedoelen. Nu, vier jaar later, is de druk op de jeugdhulp verder toegenomen: het aantal jongeren dat hulp nodig heeft is gestegen, de wachttijd voor hulp is langer geworden en twee op de drie gemeenten komen geld tekort voor jeugdzorg. Dit effectonderzoek toont aan dat het inzetten van het jongerenwerk een bijdrage levert aan het verminderen van de druk op de (jeugd)zorg.
Wat doet het jongerenwerk? Het jongerenwerk is een laagdrempelige basisvoorziening in de vrije tijd van jongeren die jongeren begeleidt naar volwassenheid en actief burgerschap. Naast deelname aan groepsactiviteiten biedt het jongerenwerk jongeren naar behoefte individuele begeleiding, informatie en advies. Jongerenwerk onderscheidt zich van jeugdzorg door een ontwikkelingsgerichte benadering. De doelgroep van het jongerenwerk zijn jongeren in kwetsbare situaties. Zij hebben op een of meerdere leefgebieden beginnende, lichte of zware problemen. Ze groeien bijvoorbeeld op in armoede, worden gepest of gediscrimineerd, hebben eenzijdig samengestelde sociale netwerken, kunnen nietmeekomen op school of groeien op in gezinnen waarvan ouders overbelast of niet beschikbaar zijn. Het effectonderzoek maakt inzichtelijk dat het hebben van een betekenisrelatie (een diepgaand contact), het aansluiten bij de leefwereld van jongeren en het aansluiten bij de behoefte van jongeren cruciaal blijken te zijn voor de mate waarin jongeren zich in het jongerenwerk ontwikkelen. De eerste zes maanden van het contact tussen jongere en jongerenwerker blijken nodig te zijn omeen betekenisrelatie met jongeren op te bouwen.
Fotografie: Jaap van den Beukel
Fotografie: Jaap van den Beukel
Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met jongerenwerkaanbieders: R‐Newt, JoU, Dock, De Schoor, Xtra, Youth for Christ, Streetcornerwork, Participe, Combiwel, StJJMH en Dynamo. Het onderzoek is gefinancierd door ZonMw, NEJA en eigen bijdragen van participerende organisaties.